احکام امر به معروف و نهی از منکر

احکام امر به معروف و نهی از منکر

اسلاید 1: بسم‌اللّه الرّحمن الرّحيم1

اسلاید 2: احکام امر به معروف و نهي از منکرمراتب امر به معروف و نهي از منکر2

اسلاید 3: 2804 برای امر به معروف و نهی از منكر مراتبی است. و جایز نیست با احتمال حاصل شدن مقصود از مرتبه پایین، به مراتب دیگر عمل شود.3

اسلاید 4: مرتبه اول2805 مرتبه اول: آنكه با شخص معصیت كار طوری عمل شود كه بفهمد برای ارتكاب او به معصیت، این نحو عمل با او شده است. مثل اینكه از او رو برگرداند، یا با چهره عبوس با او ملاقات كند، یا ترك مراوده با او كند و از او اعراض كند، به نحوی كه معلوم شود این امور برای آن است كه او ترك معصیت كند.4

اسلاید 5: 2806 اگر در این مرتبه درجاتی باشد، لازم است با احتمال تأثیر درجه خفیف‌تر، به همان اكتفا كند. مثلاً اگر احتمال می‌دهد كه با ترك تكلم با او، مقصود حاصل می‌شود، به همان اكتفا كند و به درجه بالاتر، عمل نكند، خصوصاً اگر طرف، شخصی است كه این نحو عمل موجب هتك او می‌شود.5

اسلاید 6: 2807 اگر اعراض نمودن و ترك معاشرت با معصیت كار، موجب تخفیف معصیت می‌شود, یا احتمال بدهد كه موجب تخفیف می‌شود، واجب است اگر چه بداند موجب ترك به كلی نمی‌شود. و این امر در صورتی است كه با مراتب دیگر، نتواند از معصیت جلوگیری كند.6

اسلاید 7: 2808 اگر علمای اعلام احتمال بدهند كه اعراض از ظلمه و سلاطین جور، موجب تخفیف ظلم آنها می‌شود، واجب است اعراض كنند از آنها، و به ملت مسلمان بفهمانند اعراض خود را.7

اسلاید 8: 2809 اگر مراوده و معاشرت علمای اعلام با ظلمه و سلاطین جور، موجب تخفیف ظلم آنها شود، باید ملاحظه كنند كه آیا ترك معاشرت اهم است ـ زیرا ممكن است معاشرت، موجب سستی عقاید مردم شود، و موجب هتك اسلام و مراجع اسلام شود ـ یا تخفیف ظلم، پس هر كدام اهم است، به آن عمل كنند.8

اسلاید 9: 2810 اگر معاشرت و مراوده علمای اعلام با ظلمه، خالی از مصلحت راجحه ملزمه باشد، نباید معاشرت كنند، زیرا این امر موجب اتهام آنها خواهد شد.9

اسلاید 10: 2811 اگر ارتباط علمای اعلام با ظلمه، موجب تقویت آنها شود یا موجب تبرئه آنها پیش افراد بی‌اطلاع شود, یا موجب جرأت آنها گردد، یا موجب هتك مقام علم شود، واجب است ترك آن.10

اسلاید 11: 2812 كسانی كه ترویج مقاصد ظلمه را می‌كنند و كمك به جشنها و معاصی و ظلم آنها می‌كنند، از قبیل بعض تجّار و كسبه، لازم است بر مسلمانان كه آنها را نهی كنند. و اگر تأثیر نكرد، از آنها اعراض كنند و با آنها معاشرت و معامله نكنند.11

اسلاید 12: مرتبه دوم2813 مرتبه دوم از امر به معروف و نهی از منكر، امر و نهی به زبان است پس با احتمال تأثیر و حصول سایر شرایط گذشته، واجب است اهل معصیت را نهی كنند، و تارك واجب را امر كنند به آوردن واجب.12

اسلاید 13: 2814 اگر احتمال بدهد كه با موعظه و نصیحت،معصیت كار ترك می‌كند معصیت را، لازم است اكتفا به آن، و نباید از آن تجاوز كند.13

اسلاید 14: 2815 اگر می‌داند كه نصیحت تأثیر ندارد، واجب است با احتمال تأثیر امر و نهی الزامی كند. و اگر تأثیر نمی‌كند مگر با تشدید در گفتار و تهدید بر مخالفت، لازم است. لیكن باید از دورغ و معصیت دیگر احتراز شود. 14

اسلاید 15: 2816 جایز نیست برای جلوگیری از معصیت، ارتكاب معصیت، مثل فحش و دروغ و اهانت. مگر آنكه معصیت، از چیزهایی باشد كه مورد اهتمام شارع مقدس باشد و راضی نباشد به آن به هیچ وجه، مثل قتل نفس محترمه. در این صورت باید جلوگیری كند به هر نحو ممكن است.15

اسلاید 16: 2817 اگر عاصی ترك معصیت نمی‌كند مگر به جمع مابین مرتبه اولی و ثانیه از انكار، واجب است جمع، به این كه هم از او اعراض كند و ترك معاشرت نماید و با چهره عبوس با او ملاقات كند، و هم او را امر به معروف كند لفظاً، و نهی كند لفظاً.16

اسلاید 17: مرتبه سوم2818 مرتبه سوم: توسل به زور و جبر است. پس اگر بداند یا اطمینان داشته باشد كه ترك منكر نمی‌كند یا واجب را به جا نمی‌آورد، مگر با اعمال زور و جبر، واجب است. لیكن باید تجاوز از قدر لازم نكند.17

اسلاید 18: 2819 اگر ممكن شود جلوگیری از معصیت، به این كه بین شخص و معصیت حایل شود، و با این نحو مانع از معصیت شود، لازم است اقتصار به آن اگر محذور آن كمتر از چیزهای دیگر باشد. 18

اسلاید 19: 2820 اگر جلوگیری از معصیت توقف داشته باشد بر این كه دست معصیت كار را بگیرد، یا او را از محل معصیت بیرون كند، یا در آلتی كه به آن معصیت می‌كند تصرف كند، جایز است بلكه واجب است عمل كند. 19

اسلاید 20: 2821 جایز نیست اموال محترمه معصیت كار را تلف كند، مگر آنكه لازمه جلوگیری از معصیت باشد. در این صورت اگر تلف كند، ضامن نیست ظاهراً. و در غیر این صورت ضامن و معصیت كار است. 20

اسلاید 21: 2822 اگر جلوگیری از معصیت توقف داشته باشد بر حبس نمودن معصیت كار در محلی، یا منع نمودن از آن كه به محلی وارد شود، واجب است، با مراعات مقدار لازم و تجاوز ننمودن از آن. 21

اسلاید 22: 2823 اگر توقف داشته باشد جلوگیری از معصیت، بر كتك زدن و سخت گرفتن بر شخص معصیت كار و در مضیقه قرار دادن او، جایز است، لیكن لازم است مراعات شود كه زیاده‌روی نشود. و بهتر است كه در این امر و نظیر آن اجازه از مجتهد جامع الشرایط گرفته شود. 22

اسلاید 23: 2824 اگر جلوگیری از منكرات و اقامه واجبات موقوف باشد بر جرح و قتل، جایز نیست، مگر به اذن مجتهد جامع الشرایط با حصول شرایط آن.23

اسلاید 24: 2825 اگر منكرات از اموری است كه شارع اقدس به آن اهتمام می‌دهد و راضی نیست به وقوع آن به هیچ وجه، جایز است دفع آن به هر نحو ممكن باشد. مثلاً‌اگر كسی خواست یك شخصی را جایز القتل نیست بكشد، باید از او جلوگیری كرد. و اگر ممكن نیست دفاع از قتل مظلوم مگر به قتل ظالم، جایز است بلكه واجب است، و لازم نیست از مجتهد اذن حاصل نماید. لیكن باید مراعات شود كه در صورت امكان جلوگیری به نحو دیگری كه به قتل منجر نشود، به آن نحو عمل كند. و اگر از حد لازم تجاوز كند، معصیت كار و احكام متعدی بر او جاری خواهد شد. 24

اسلاید 25: 25